Hướng đi chính sách từ Nghị quyết 55-NQ/TW
Nghị quyết số 55-NQ/TW do Bộ Chính trị ban hành vào ngày 11/2/2020 đã định hướng phát triển ngành năng lượng Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Một trong những trọng tâm của nghị quyết là thúc đẩy mạnh mẽ năng lượng tái tạo, giảm phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch và khuyến khích các mô hình điện từ rác, sinh khối, chất thải rắn gắn với bảo vệ môi trường.
Thực hiện theo định hướng đó, thời gian qua Chính phủ đã giao các Bộ, ngành xây dựng nhiều chính sách ưu đãi để thu hút đầu tư vào năng lượng sạch, bao gồm hỗ trợ về giá bán điện cho các dự án điện sinh khối, điện rác, điện mặt trời, gió và thủy điện quy mô nhỏ.
Kết quả và thách thức của ngành năng lượng tái tạo
Tính đến cuối năm 2023, tổng công suất các nguồn điện tái tạo tại Việt Nam đạt khoảng 21.664 MW, chiếm khoảng 27% tổng công suất hệ thống. Trong năm, lượng điện phát từ các nguồn như mặt trời, điện gió và điện mái nhà ước đạt gần 27,3 tỷ kWh – tương đương gần 13% sản lượng điện cả nước.
Kết quả này góp phần tích cực vào việc thực hiện Chiến lược phát triển điện lực trong Quy hoạch điện VIII và cam kết tại COP26 về việc đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Tuy nhiên, tại Diễn đàn Kinh tế xanh (GEFE) tháng 10/2024, nhiều chuyên gia đánh giá rằng chính sách giá điện hiện nay vẫn chưa thực sự hấp dẫn, chưa đủ sức thúc đẩy năng lượng tái tạo phát triển đúng tiềm năng. Các ý kiến cho rằng Việt Nam cần xây dựng khung giao dịch minh bạch, cải thiện cơ chế giá mua điện, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý lưới điện và hỗ trợ cả phía tiêu thụ lẫn sản xuất năng lượng sạch.
Luật Điện lực sửa đổi – bước tiến mới cho năng lượng sạch
Nhằm tháo gỡ các rào cản và thúc đẩy đầu tư, cuối tháng 11/2024, Quốc hội đã thông qua Luật Điện lực (sửa đổi) với tỷ lệ đồng thuận cao. Luật sẽ chính thức có hiệu lực từ tháng 2/2025 và được kỳ vọng sẽ tạo ra hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch hơn cho lĩnh vực điện tái tạo.
Bộ Công Thương cho biết, luật mới đã mở rộng nhiều nội dung quan trọng như quy hoạch điện lực, cơ chế đầu tư các dự án điện khẩn cấp, cơ chế xử lý hợp đồng mua bán điện, hình thành thị trường điện cạnh tranh và thu hút đa dạng nguồn lực đầu tư tư nhân.
Cần cơ chế giá điện công bằng và thực tế hơn
Vấn đề cốt lõi hiện nay là phải nhanh chóng hoàn thiện biểu giá điện phù hợp cho từng loại hình lắp đặt hệ thống năng lượng tái tạo. Biểu giá cần đảm bảo hiệu quả tài chính cho nhà đầu tư, hợp lý với EVN – đơn vị mua điện, đồng thời vẫn giúp thực hiện các cam kết về giảm phát thải và chuyển dịch xanh của Chính phủ. Bên cạnh đó, cần từng bước loại bỏ các hình thức trợ cấp cho năng lượng hóa thạch để đảm bảo cạnh tranh minh bạch và thúc đẩy thị trường điện bền vững.